Լրատվություն
Մամուլի հաղորդագրություններ
17
11, 2008
Նախագահ Սերժ Սարգսյանի հարցազրույցը Հանրային հեռուստաընկերությանը
Պարոն Նախագահ ղարաբաղյան հիմնահարցն այս օրերին քաղաքական գործիչների, վերլուծաբանների, նաեւ լրատվամիջոցների քննարկման թիվ մեկ թեման է: Հնչող տեսակետներն ուսումնասիրելիս տպավորություն է ստեղծվում, թե մենք գնում ենք միակողմանի զիջումների: Արդյո՞ք դա այդպես է:
Ոչ, իհարկե, ոչ: Ուղղակի Հայաստանում որոշ քաղաքական ուժերի եւ նաեւ գործիչների թվում է, թե ընտրությունները չեն ավարտվել եւ ցանկացած առիթ օգտագործում են շահարկումների համար: Բծախնդրությամբ ուսումնասիրում են թուրք-ադրբեջանական մամուլը, վերլուծություններ, կանխատեսումներ են կատարում, եզրահանգումներ անում եւ այս ճանապարհին նրանց բոլորովին չի հետաքրքրում ոչ Հայաստանի, եւ ոչ էլ Լեռնային Ղարաբաղի պաշտոնական տեսակետները, եւ նույնիսկ այդ նույն թուրք-ադրբեջանական մամուլում հնչող հերքումները: Այստեղ ուղղակի հարց է առաջանում, որ իրենց այդ վերլուծությունների, եզրահանգումների, չարագուշակ կանխատեսումների արդյունքը միշտ նույնն է լինում, այսինքն` զրոյական արդյունք է լինում: Ես տարիների ընթացքում մշտապես ասել եմ եւ հիմա էլ կրկնում եմ, որ Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը կարող է լուծվել, եթե Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը իրացնի, կարողանա իրացնել իր ինքնորոշման իրավունքը: Ավելի ճիշտ, ավելի ստույգ ասեմ, եթե Ադրբեջանը ընդունի Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրացման հնարավորությունը: Երկրորդ, եթե Լեռնային Ղարաբաղը եւ Հայաստանն ունենան ցամաքային սահման, եթե Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությունը ստանա անվտանգության հզոր երաշխիքներ: Շատ պարզ խնդիր է, եւ միայն խելակորույս մարդը կարող է այս ձեւակերպումների մեջ գտնել միայն զիջումներ: Ես, 17-18 տարիների ընթացքում արտահայտվելով Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի մասին, երբեք չեմ օգտագործել միակողմանի զիջում բառակապակցությունը եւ ոչ էլ` զիջում բառը: Փոխզիջում, երեւի թե, այո, բայց զիջում՝ ոչ: Մենք շատ նվիրական ու մեր ժողովրդի համար կարեւոր խնդիր ենք լուծում եւ ուրիշների պես չենք փորձում դիվիդենտներ քաղել տարբեր միջոցառումների կամ ելույթների ժամանակ: Մենք խնդիրը լուծում ենք, այո, ելույթներով, մենք խնդիրը լուծում ենք հանդիպումներով, բանակցություններով, տարբեր եղանակներով եւ մեր նպատակը, նորից եմ կրկնում, խնդրի լուծումն է եւ այդ ճանապարհին ազնիվ ու անկեղծ լինել ինչպես մեր մարտական ընկերների, այնպես էլ` մեր ժողովրդի հետ: Երբեք անիրականանալի բաներ չասել, երբեք չփորձել մոլորության մեջ գցել մարդկանց: Սա է իրականությունը:
Պարոն Նախագահ, Մայնդորֆյան հռչակագիրը, որ ստորագրեցիք Ձեր ադրբեջանցի, ռուսաստանցի գործընկերների հետ, եւս դարձավ քննադատության թիրախ: Այս կապակցությամբ ի՞նչ կասեք, ո՞րն է խնդիրը:
Ես չէի էլ կասկածում, որ նաեւ այդ փաստաթուղթը պետք է դառնա քննադատության թիրախ, չնայած այն բանին, որ սա, փաստորեն, միակ փաստաթուղթն է, որտեղ Ադրբեջանն ընդունել է Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծման քաղաքական ճանապարհը: Եթե ընդհանրացնելու լինենք, սկզբում հնչեց մի տեսակետ, որ սխալ էր փաստաթուղթ ստորագրել, որտեղ չկա Լեռնային Ղարաբաղի նախագահի կամ Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունների ստորագրությունը: Ես ուզում եմ եւ այդ քննադատներին, եւ բոլորին հիշեցնել Ազգային Ժողովին եւ մեր ժողովրդին հղած իմ ուղերձի այն հատվածը, որտեղ խոսվում էր Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծման մասին եւ ասվում էր, թե երբ կարող է լուծվել խնդրին. այն ժամանակ, երբ որ մենք կշնորհավորենք Ադրբեջանի Հանրապետության եւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության նախագահներին կամային որոշման եւ խնդիրը խաղաղ ճանապարհով հանգուցալուծելու համար: Այսինքն` ավելի հստակ ինչպես կարելի է արտահայտվել: Ես կողմնակից եմ, որպեսզի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը, Լեռնային Ղարաբաղի նախագահը ներգրավվեն բանակցային գործընթացում եւ համարում եմ, որ ամենից արդյունավետ ճանապարհը, երեւի, դա է, բայց Մայնդորֆյան հռչակագիրն որեւէ առնչություն չունի իմ ասած այս մտքի հետ, եւ այն երեք նախագահների կարծիքն է խնդրի լուծման մասին: Հռչակագիրը դա մի հանգրվան չէ, բուն բանակցությունների բաղկացուցիչ մաս չէ: Երեք երկրների նախագահներն ասում են, որ խնդիրը պետք է լուծվի քաղաքական ճանապարհով: Ես ուզում եմ մի քիչ ավելի պարզ բացատրել: Դրանցի հետո ես եղել եմ Փարիզում, Եվրամիության կառույցներում, եւ եթե կամ Փարիզում, կամ Բրյուսելում առաջարկվեր մի փաստաթուղթ ստորագրել, որով եւս մենք կհավաստեինք մեր ցանկությունները` խնդրի խաղաղ լուծման համար, ես ի՞նչ պետք է անեի, պետք է ասեի սպասեք Լեռնային Ղարաբաղից մարդ հրավիրեմ: Անտրամաբանական է, չէ՞: Նորից եմ կրկնում, այո, խնդրի լուծման ամենաարդյունավետ ձեւն այն է, որ Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունները դառնան բանակցային կողմ, որպեսզի նրանք մասնակցեն բոլոր բանակցություններին եւ այդպես էլ լինելու է, այլ ճանապարհ ուղղակի չկա: Երկրորդը, որ սկսեցին խոսել, այն է, թե Ադրբեջանը կարող է շահարկել, որովհետեւ փաստաթղթում գրված է, որ խնդիրը կարող է կարգավորվել միջազգային իրավունքի սկզբունքների եւ այդ շրջանակներում ընդունված որոշումների ու փաստաթղթերի հիման վրա: Ակնհայտ է, չէ՞, որ այստեղ խոսքը հիմնարար փաստաթղթերի մասին է, որտեղ պետք է փնտրել Ղարաբաղի խնդրի լուծումը: Սրանք խարտիաներն են, եզրափակիչ ակտն է, բոլոր այն հիմնարար փաստաթղթերը, որոնց շրջանակներում մենք պետք է փնտրենք Ղարաբաղի խնդրի լուծումը: Ասում են` ոչ: Ադրբեջանը սա կարող է հասկանալ իբրեւ ՄԱԿ-ի բանաձեւեր եւ կարող է շահարկել: Հասկանալի է, որ ադրբեջանցիները պետք է շահարկեն, իսկ դուք ինչո՞ւ եք շահարկում: Այսինքն` դուք ադրբեջանցիների հուշարարներն ենք, թե՞ ադրբեջանցիների շահարկումից հաճույք եք ստանում: Ադրբեջանցիները շատ բան կարող են շահարկել: Վերջիվերջո, պետք է հասկանալ, որ այստեղ Սերժ Սարգսյանի խնդիրը չէ, այստեղ Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրն է: Դուք կարող եք սիրել Սերժ Սարգսյանին, կարող եք չսիրել, կարող եք հարգել, կարող եք չհարգել, դա ձեր անձնական գործն է: Կարող եք շարունակել ձեր գործը` ամեն ինչ քննադատելով, բայց պետք է գիտակցել, նորից եմ կրկնում, որ այստեղ Ղարաբաղի խնդիրն է:
Այնուամենայնիվ ի՞նչ կասեք հիմնահարցի լուծման հնարավոր ժամկետների եւ այդ գործընթացում հասարակության մասնակցության մասին:
Դժվար է ասել ժամկետների մասին: Երբ ես մշտապես ասում եմ, որ մենք խնդիրը չենք ձգձգելու, դա բնավ չի նշանակում, թե վաղը, մեկ ամիս հետո, երեք ամիս հետ կամ չորս ամիս հետո խնդիրը լուծվելու է: Այո, ես խորապես համոզված եմ, որ մենք չպետք է արհեստականորեն ձգձգենք խնդրի լուծումը, բայց դեռեւս պետք է գանք որոշման, պետք է գանք համաձայնության, որից հետո եւս երկարատեւ գործընթաց պետք է լինի:
Բազմիցս ասել եմ, հիմա էլ կրկնում եմ` այս խնդիրը 1, 2, 3, 131, նույնիսկ 1300 հոգու լուծելու խնդիր չէ: Սա մեր ժողովրդի ամենակենսական խնդիրներից մեկն է, եւ մեր ժողովուրդը պետք է ասի` համաձա՞յն է, արդյոք, այն տարբերակին, որին մենք կգանք բանակցությունների ընթացքում: Բանակցությունների մանրամասների մասին ամեն օր հարցումներ անելը, եւս քաղաքական գործիչների խնդիրն է: Բանակցողների խնդիրն այն է, որպեսզի կարողանան ընդհանուր գծերով հասարակությանը տեղյակ պահել խնդրի լուծման սկզբունքների մասին, իսկ բանակցային մանրամասները պահեն, որովհետեւ բանակցությունները բավականաչափ բարդ եւ նուրբ գործընթաց են, որոնց ընթացքում պետք է կարողանալ լինել եւ զգույշ, եւ նպատակաուղղված: Մեր քաղաքական ուժերն, անպայման, մասնակից են լինելու քննարկումներին: Կարծում եմ, միգուցե, հիմա ժամանակ չէ նույնիսկ այս հարցը քննարկման դնել, բայց որպեսզի այս մի բաժակ ջրում ստեղծված փոթորիկը կարողանանք հանդարտեցնել, ես, երեւի, կհրավիրեմ քաղաքական կուսակցությունների նախագահներին եւ կփորձեմ լսել նրանց հարցադրումները, կփորձեմ պարզել, թե՞ ինչն է նրանց անհանգստացնում: Մենք դեռեւս երկար ճանապարհ ունենք անցնելու: Մենք պետք է կարողանանք բանակցությունների ընթացքում գալ մի որոշման, որում, գոնե, ես համոզված կլինեմ, որ այն բխում է մեր ժողովրդի շահերից, որից հետո հարցը պետք է դնել համաժողովրդական քննարկման, դրանցի հետո անհրաժեշտություն կլինի ստորագրել պայմանագիր, դրանից հետո համաձայնագիր եւ այլն, եւ այլն:
Ոչ, իհարկե, ոչ: Ուղղակի Հայաստանում որոշ քաղաքական ուժերի եւ նաեւ գործիչների թվում է, թե ընտրությունները չեն ավարտվել եւ ցանկացած առիթ օգտագործում են շահարկումների համար: Բծախնդրությամբ ուսումնասիրում են թուրք-ադրբեջանական մամուլը, վերլուծություններ, կանխատեսումներ են կատարում, եզրահանգումներ անում եւ այս ճանապարհին նրանց բոլորովին չի հետաքրքրում ոչ Հայաստանի, եւ ոչ էլ Լեռնային Ղարաբաղի պաշտոնական տեսակետները, եւ նույնիսկ այդ նույն թուրք-ադրբեջանական մամուլում հնչող հերքումները: Այստեղ ուղղակի հարց է առաջանում, որ իրենց այդ վերլուծությունների, եզրահանգումների, չարագուշակ կանխատեսումների արդյունքը միշտ նույնն է լինում, այսինքն` զրոյական արդյունք է լինում: Ես տարիների ընթացքում մշտապես ասել եմ եւ հիմա էլ կրկնում եմ, որ Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը կարող է լուծվել, եթե Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը իրացնի, կարողանա իրացնել իր ինքնորոշման իրավունքը: Ավելի ճիշտ, ավելի ստույգ ասեմ, եթե Ադրբեջանը ընդունի Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրացման հնարավորությունը: Երկրորդ, եթե Լեռնային Ղարաբաղը եւ Հայաստանն ունենան ցամաքային սահման, եթե Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությունը ստանա անվտանգության հզոր երաշխիքներ: Շատ պարզ խնդիր է, եւ միայն խելակորույս մարդը կարող է այս ձեւակերպումների մեջ գտնել միայն զիջումներ: Ես, 17-18 տարիների ընթացքում արտահայտվելով Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի մասին, երբեք չեմ օգտագործել միակողմանի զիջում բառակապակցությունը եւ ոչ էլ` զիջում բառը: Փոխզիջում, երեւի թե, այո, բայց զիջում՝ ոչ: Մենք շատ նվիրական ու մեր ժողովրդի համար կարեւոր խնդիր ենք լուծում եւ ուրիշների պես չենք փորձում դիվիդենտներ քաղել տարբեր միջոցառումների կամ ելույթների ժամանակ: Մենք խնդիրը լուծում ենք, այո, ելույթներով, մենք խնդիրը լուծում ենք հանդիպումներով, բանակցություններով, տարբեր եղանակներով եւ մեր նպատակը, նորից եմ կրկնում, խնդրի լուծումն է եւ այդ ճանապարհին ազնիվ ու անկեղծ լինել ինչպես մեր մարտական ընկերների, այնպես էլ` մեր ժողովրդի հետ: Երբեք անիրականանալի բաներ չասել, երբեք չփորձել մոլորության մեջ գցել մարդկանց: Սա է իրականությունը:
Պարոն Նախագահ, Մայնդորֆյան հռչակագիրը, որ ստորագրեցիք Ձեր ադրբեջանցի, ռուսաստանցի գործընկերների հետ, եւս դարձավ քննադատության թիրախ: Այս կապակցությամբ ի՞նչ կասեք, ո՞րն է խնդիրը:
Ես չէի էլ կասկածում, որ նաեւ այդ փաստաթուղթը պետք է դառնա քննադատության թիրախ, չնայած այն բանին, որ սա, փաստորեն, միակ փաստաթուղթն է, որտեղ Ադրբեջանն ընդունել է Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծման քաղաքական ճանապարհը: Եթե ընդհանրացնելու լինենք, սկզբում հնչեց մի տեսակետ, որ սխալ էր փաստաթուղթ ստորագրել, որտեղ չկա Լեռնային Ղարաբաղի նախագահի կամ Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունների ստորագրությունը: Ես ուզում եմ եւ այդ քննադատներին, եւ բոլորին հիշեցնել Ազգային Ժողովին եւ մեր ժողովրդին հղած իմ ուղերձի այն հատվածը, որտեղ խոսվում էր Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծման մասին եւ ասվում էր, թե երբ կարող է լուծվել խնդրին. այն ժամանակ, երբ որ մենք կշնորհավորենք Ադրբեջանի Հանրապետության եւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության նախագահներին կամային որոշման եւ խնդիրը խաղաղ ճանապարհով հանգուցալուծելու համար: Այսինքն` ավելի հստակ ինչպես կարելի է արտահայտվել: Ես կողմնակից եմ, որպեսզի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը, Լեռնային Ղարաբաղի նախագահը ներգրավվեն բանակցային գործընթացում եւ համարում եմ, որ ամենից արդյունավետ ճանապարհը, երեւի, դա է, բայց Մայնդորֆյան հռչակագիրն որեւէ առնչություն չունի իմ ասած այս մտքի հետ, եւ այն երեք նախագահների կարծիքն է խնդրի լուծման մասին: Հռչակագիրը դա մի հանգրվան չէ, բուն բանակցությունների բաղկացուցիչ մաս չէ: Երեք երկրների նախագահներն ասում են, որ խնդիրը պետք է լուծվի քաղաքական ճանապարհով: Ես ուզում եմ մի քիչ ավելի պարզ բացատրել: Դրանցի հետո ես եղել եմ Փարիզում, Եվրամիության կառույցներում, եւ եթե կամ Փարիզում, կամ Բրյուսելում առաջարկվեր մի փաստաթուղթ ստորագրել, որով եւս մենք կհավաստեինք մեր ցանկությունները` խնդրի խաղաղ լուծման համար, ես ի՞նչ պետք է անեի, պետք է ասեի սպասեք Լեռնային Ղարաբաղից մարդ հրավիրեմ: Անտրամաբանական է, չէ՞: Նորից եմ կրկնում, այո, խնդրի լուծման ամենաարդյունավետ ձեւն այն է, որ Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունները դառնան բանակցային կողմ, որպեսզի նրանք մասնակցեն բոլոր բանակցություններին եւ այդպես էլ լինելու է, այլ ճանապարհ ուղղակի չկա: Երկրորդը, որ սկսեցին խոսել, այն է, թե Ադրբեջանը կարող է շահարկել, որովհետեւ փաստաթղթում գրված է, որ խնդիրը կարող է կարգավորվել միջազգային իրավունքի սկզբունքների եւ այդ շրջանակներում ընդունված որոշումների ու փաստաթղթերի հիման վրա: Ակնհայտ է, չէ՞, որ այստեղ խոսքը հիմնարար փաստաթղթերի մասին է, որտեղ պետք է փնտրել Ղարաբաղի խնդրի լուծումը: Սրանք խարտիաներն են, եզրափակիչ ակտն է, բոլոր այն հիմնարար փաստաթղթերը, որոնց շրջանակներում մենք պետք է փնտրենք Ղարաբաղի խնդրի լուծումը: Ասում են` ոչ: Ադրբեջանը սա կարող է հասկանալ իբրեւ ՄԱԿ-ի բանաձեւեր եւ կարող է շահարկել: Հասկանալի է, որ ադրբեջանցիները պետք է շահարկեն, իսկ դուք ինչո՞ւ եք շահարկում: Այսինքն` դուք ադրբեջանցիների հուշարարներն ենք, թե՞ ադրբեջանցիների շահարկումից հաճույք եք ստանում: Ադրբեջանցիները շատ բան կարող են շահարկել: Վերջիվերջո, պետք է հասկանալ, որ այստեղ Սերժ Սարգսյանի խնդիրը չէ, այստեղ Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրն է: Դուք կարող եք սիրել Սերժ Սարգսյանին, կարող եք չսիրել, կարող եք հարգել, կարող եք չհարգել, դա ձեր անձնական գործն է: Կարող եք շարունակել ձեր գործը` ամեն ինչ քննադատելով, բայց պետք է գիտակցել, նորից եմ կրկնում, որ այստեղ Ղարաբաղի խնդիրն է:
Այնուամենայնիվ ի՞նչ կասեք հիմնահարցի լուծման հնարավոր ժամկետների եւ այդ գործընթացում հասարակության մասնակցության մասին:
Դժվար է ասել ժամկետների մասին: Երբ ես մշտապես ասում եմ, որ մենք խնդիրը չենք ձգձգելու, դա բնավ չի նշանակում, թե վաղը, մեկ ամիս հետո, երեք ամիս հետ կամ չորս ամիս հետո խնդիրը լուծվելու է: Այո, ես խորապես համոզված եմ, որ մենք չպետք է արհեստականորեն ձգձգենք խնդրի լուծումը, բայց դեռեւս պետք է գանք որոշման, պետք է գանք համաձայնության, որից հետո եւս երկարատեւ գործընթաց պետք է լինի:
Բազմիցս ասել եմ, հիմա էլ կրկնում եմ` այս խնդիրը 1, 2, 3, 131, նույնիսկ 1300 հոգու լուծելու խնդիր չէ: Սա մեր ժողովրդի ամենակենսական խնդիրներից մեկն է, եւ մեր ժողովուրդը պետք է ասի` համաձա՞յն է, արդյոք, այն տարբերակին, որին մենք կգանք բանակցությունների ընթացքում: Բանակցությունների մանրամասների մասին ամեն օր հարցումներ անելը, եւս քաղաքական գործիչների խնդիրն է: Բանակցողների խնդիրն այն է, որպեսզի կարողանան ընդհանուր գծերով հասարակությանը տեղյակ պահել խնդրի լուծման սկզբունքների մասին, իսկ բանակցային մանրամասները պահեն, որովհետեւ բանակցությունները բավականաչափ բարդ եւ նուրբ գործընթաց են, որոնց ընթացքում պետք է կարողանալ լինել եւ զգույշ, եւ նպատակաուղղված: Մեր քաղաքական ուժերն, անպայման, մասնակից են լինելու քննարկումներին: Կարծում եմ, միգուցե, հիմա ժամանակ չէ նույնիսկ այս հարցը քննարկման դնել, բայց որպեսզի այս մի բաժակ ջրում ստեղծված փոթորիկը կարողանանք հանդարտեցնել, ես, երեւի, կհրավիրեմ քաղաքական կուսակցությունների նախագահներին եւ կփորձեմ լսել նրանց հարցադրումները, կփորձեմ պարզել, թե՞ ինչն է նրանց անհանգստացնում: Մենք դեռեւս երկար ճանապարհ ունենք անցնելու: Մենք պետք է կարողանանք բանակցությունների ընթացքում գալ մի որոշման, որում, գոնե, ես համոզված կլինեմ, որ այն բխում է մեր ժողովրդի շահերից, որից հետո հարցը պետք է դնել համաժողովրդական քննարկման, դրանցի հետո անհրաժեշտություն կլինի ստորագրել պայմանագիր, դրանից հետո համաձայնագիր եւ այլն, եւ այլն: